طرح کسب و کار چیست و چگونه یک طرح کسب وکار موفق بنویسیم؟

کلید جذب سرمایه و ترغیب سرمایه‌گذاران، نوشتن طرح کسب ‌و ‌کار است و این جمله کاملاً درست است! طرح کسب ‌و ‌کار مؤثر باعث موفقیت در جذب سرمایه و استعدادهای جدید می‌شود. البته دلایل بی‌شمار ‌دیگری علاوه‌ بر دریافت بودجه نیز برای نوشتن بیزنس پلن وجود دارد. طرح تجاری خوب به شما کمک می‌کند تا استراتژی خود را به ‌صورت واضح بیان کنید، موانع و مشکلات را پیش‌بینی کنید، در مورد منابع مورد نیاز خود تصمیم‌گیری کنید و قبل از راه‌اندازی کسب ‌و ‌کار ایده خود را کاملاً ارزیابی کنید.

با توجه به اینکه امروزه بیشتر از 50 درصد کسب‌ و کارهای کوچک در همان سال اول با شکست مواجه می‌شوند، در نتیجه طرح کسب ‌و کار واضح، خوب فکر شده و خوب تعریف شده اولین قدم اساسی برای راه‌اندازی کسب ‌و ‌کاری است که در دراز مدت می‌خواهد موفق باشد.

در این مقاله با انواع طرح کسب ‌و ‌کار و مراحل نوشتن طرح کسب‌ و ‌کار آشنا می‌شوید و به ‌خوبی می‌توانید طبق دستورالعمل گفته شده در این نوشته طرح کسب‌ و‌ کاری مؤثر و کارآمد برای بیزنس خود تدوین کنید.

طرح کسب‌ و‌ کار چیست؟

طرح کسب‌ و‌ کار، سند مکتوبی است که اهداف کسب‌ و‌ کار را به‌ خوبی تعریف می‌کند و دستیابی بیزنس‌ها (مخصوصاً استارت آپ‌ها) به اهداف را با جزئیات کامل شرح می‌دهد. در واقع بیزنس پلن، نقشه راه مستند شده شرکت از نقطه نظر بازاریابی، مالی و عملیاتی است.

هرچند طرح تجاری برای کسب ‌و ‌کارهای جدید فایده زیادی دارد اما نه‌ تنها شرکت‌های جدید بلکه هر کسب‌ و ‌کاری باید بیزنس پلن داشته باشد؛ حتی برای مشاغل قدیمی که تصمیم به حرکت در مسیری جدید گرفته‌اند هم، طراحی بیزنس پلن ضرورت دارد.

به این دلیل که از بیزنس پلن‌ها برای جذب سرمایه توسط شرکت‌ها در آغاز کار استفاده می‌شود. همچنین، بیزنس پلن باعث می‌شود، شرکت‌ها بتوانند در مسیر اهداف تعیین شده خود حرکت کنند. البته توجه کنید که طرح کسب ‌و ‌کار ایده‌آل و کارآمد باید به‌ صورت دوره‌ای بررسی و آپدیت شود. این تحلیل ‌و بررسی به‌ منظور ارزیابی اهداف، میزان دستیابی به آنها و همچنین بررسی تغییر و تحول اهداف صورت می‌گیرد.

طرح کسب ‌و ‌کار برای چه کسی تنظیم می‌شود؟

طرح کسب ‌و ‌کار به شما کمک می‌کند تا به‌ خوبی بتوانید بیزنس خود را برای دیگران شرح دهید. بنابراین، اگر یکی از اهداف زیر جزو هدف‌های شما است، باید بیزینس پلن داشته باشید.

• می‌خواهید کسب ‌و ‌کار‌ خود را راه‌اندازی کنید. (استارت آپ‌ها)
• به ‌دنبال یافتن سرمایه‌گذار خصوصی یا دریافت وام از بانک‌ها هستید.
• در پی جذب مدیر ارشد یا شرکای تجاری هستید.
• کسب‌ و ‌کار دارید و در پی متمرکز کردن فعالیت‌های فعلی شرکت خود هستید.
• تصمیم گرفته‌اید کسب ‌و ‌کار خود را توسعه دهید.
• می‌خواهید مسیر و اهداف مشخصی را برای چند سال آینده خود مشخص کنید و عملکرد فعلی خود را با بیزنس پلن مقایسه کنید.

انواع طرح کسب ‌و ‌کار

طرح کسب و کار استارت آپ‌ها

طرح کسب‌ و‌ کار استارت آپ‌ها، رایج‌ترین نوع بیزنس پلن است که برای نشان‌ دادن ایده‌های کسب ‌و‌ کار جدید استفاده می‌شود. از این نوع طرح برای تعریف مفهوم تجاری استفاده می‌شود و پایه و اساس موفقیت نهایی استارت‌آپ است. بزرگترین چالش نوشتن بیزنس پلن استارت‌آپ‌ها این است که به‌ صورت کامل از ابتدا باید شروع به نوشتن آن کرد. طرح کسب ‌و ‌کار استارت‌آپ با صفحه‌ای سفید شروع می‌شود و قبل از به پایان رساندن آن باید حتماً داده‌های موجود در کسب‌ و‌ کار، استراتژی‌های منحصربه‌فرد و برنامه‌های بازاریابی با جزئیات شرح داده شود.

طرح کسب‌ و ‌کار با رویکرد تغییر مالکیت

در این نوع طرح، تمرکز روی نوشتن بیزنس پلنی است که بتوان از طریق آن، سرمایه‌گذاران را به اختصاص بودجه و خرید کسب‌ و ‌کار راضی کرد. سرمایه‌‌گذاران می‌خواهند از طریق طرح کسب ‌و کار بدانند که مدیران جدید قصد دارند چگونه کار را اداره کنند. این نوع طرح تجاری باید دقیقاً نشان دهد که چه چیزهایی در حال تغییر است و چه چیزهایی به شیوه قبل ادامه می‌یابد. به‌علاوه، بیزنس پلن با رویکرد تغییر مالکیت باید به صورت واضح بیان کند که وضعیت فعلی این کسب ‌و ‌کار چگونه است و دلایل فروش آن چیست؟

طرح کسب ‌و ‌کار با رویکرد تغییر موقعیت

گاهی هدف از طرح تجاری، نجات آن کسب‌ و ‌کار است. بعضی مواقع کسب‌ و ‌کارها در پی تغییر موقعیت برند خود هستند یا این‌که می‌خواهند شیوه جدیدی را امتحان کنند. در این‌گونه موارد مدیران و مالکین کسب ‌و‌ کار به ‌دنبال تدوین بیزنس پلنی برای تغییر موقعیت هستند. این طرح باید موقعیت کنونی شرکت را تأیید کند، چشم‌انداز آینده شرکت را نشان دهد، دلایل ضروری بودن تغییر موقعیت شرکت را به ‌خوبی بیان کند و در نهایت فرایند تطبیق شرکت را طرح‌ریزی کند.

معمولاً تغییر روند بازار و تغییر نیازهای مشتریان باعث می‌شود که کسب‌ و کارها به تغییر موقعیت خود اقدام کنند. برای مثال بسیاری از رستوران‌ها در دو سال اخیر و با توجه به شیوع کرونا، تصمیم به تغییر موقعیت خود گرفته‌اند و هم‌اکنون خدمات خود را به صورت بیرون‌بر و تحویل به مشتری ارائه می‌دهند.

طرح کسب ‌و ‌کار با رویکرد توسعه

گسترش کسب‌ و ‌کار معمولاً به بیزنس پلن مخصوصی احتیاج دارد. زیرا این پروژه ممکن است به مکان جدیدی نیاز داشته باشد و همچنین لازم باشد که روی بازار هدف تازه‌ای تمرکز کند و سرمایه بیشتری را اختصاص دهد. نکته خوب درباره طرح کسب ‌و ‌کار با رویکرد توسعه‌ این است که می‌توان از طرح کسب ‌و کار قبلی ایده گرفت و در مورد مسائلی مانند فروش، درآمد و میزان موفقیت به آن رجوع کرد. البته باید دقت کنید به همان ‌اندازه که این موارد می‌توانند راهنما و مرجع باشند، اعتماد بیش از حد به آنها نیز غلط است؛ زیرا توسعه کسب ‌و ‌کار و ایجاد شعبه جدید، در هر صورت کسب ‌و کار جدیدی است که بنا به دلایل زیادی می‌تواند موفق شده یا با شکست مواجه شود.

دلایل اهمیت طرح کسب ‌و ‌کار

نوشتن طرح کسب ‌و ‌کار اعتماد به نفس شما را افزایش می‌دهد، زیرا دید کلی راجع‌ به ایده خود پیدا می‌کنید و در نهایت پی می‌برید که آیا این ایده ارزش پیگیری دارد یا خیر. پس وقتی قرار است بیزنس پلن کار شما را راحت‌تر کند، چرا برای نوشتن آن وقت نمی‌گذارید؟ در این قسمت 6 دلیل مهم بیان می‌شوند که نشان‌دهنده اهمیت نوشتن طرح کسب‌ و‌ کار قبل از هر اقدامی هستند.

1. طرح کسب ‌و ‌کار باعث می‌شود ایده تجاری خود را قانونی کنید.
2. پایه و اساس موفقیت شغل شما با نوشتن بیزنس پلن شکل می‌گیرد.
3. طرح تجاری خوب باعث کسب بودجه و جذب سرمایه‌گذاران می‌شود.
4. با طرح کسب‌ و ‌کار آماده، می‌توانید افراد مناسب‌تری را استخدام کنید.
5. طرح کسب‌ و‌ کار جدید، نیازهای استارت آپ‌ها را به ‌صورت دقیق مشخص می‌کند.
6. اگر بیزنس پلن داشته باشید، در صورت تمایل به فروش، راحت‌تر می‌توانید کسب‌ و ‌کار خود را به فروش برسانید.

مراحل نوشتن طرح کسب ‌و ‌کار

با وجود اینکه هر طرح کسب ‌و ‌کاری کاملاً منحصر به‌ فرد است اما همه آنها دارای عناصر مشابهی هستند. در این قسمت مراحل نوشتن طرح کسب ‌و ‌کار با توجه به عناصر مشترک و کلیدی شرح داده می‌شود.

خلاصه وضعیت

این بخش، وضعیت شرکت را شرح می‌دهد که حاوی بیانیه مأموریت و اطلاعاتی درباره مدیران، کارمندان، عملکرد و مکان شرکت است.

محصولات و خدمات

در این قسمت از طرح کسب‌ و ‌کار به توصیف محصولات و خدمات پرداخته می‌شود و شامل مواردی همچون قیمت، طول عمر و مزایای محصول و خدمات است. فرایند تولید، حق ثبت اختراع و فناوری‌های انحصاری شرکت نیز ممکن است در این بخش شرح داده شوند.

تجزیه و تحلیل بازار

در این بخش از طرح کسب‌ و ‌کار باید بازار هدف را مشخص کنید. همچنین، باید در مورد اینکه کسب ‌و کار چه تأثیری بر صنعت دارد و رقابت در این بازار بر سر چه چیزی است، دربیزنس پلن به خوبی صحبت شود. به‌ علاوه، در این قسمت از طرح تجاری باید در مورد مصرف‌کنندگان و مشتریان مورد انتظار و برنامه‌های کسب ‌و کار، برای موفقیت در بازار توضیح ارائه شود.

استراتژی بازاریابی

در این قسمت در مورد چگونگی جذب و نگهداری مشتریان توسط شرکت توضیح داده می‌شود. همچنین در این قسمت باید به صورت دقیق در مورد برنامه‌های تبلیغاتی و بازاریابی و رسانه‌های مورد استفاده در بازاریابی صحبت شود.

برنامه‌ریزی مالی

این قسمت از بیزنس پلن برای جذب کسی که قرار است آن را بخواند، تأثیر مهمی دارد. شرکت باید در این قسمت برنامه‌ریزی مالی و پیش‌بینی‌های آینده خود را شرح دهد. مشاغل جدید باید در این بخش اهداف و برآوردهای سال‌های ابتدایی کسب ‌و ‌کار و سرمایه‌گذاران بالقوه را مشخص کنند. اما کسب ‌و ‌کارهای قدیمی‌تر صورت‌های مالی، ترازنامه و سایر اطلاعات مالی خود را در این قسمت شرح می‌دهند.

بودجه

هر کسب ‌و ‌کاری باید بودجه خود را تنظیم کند. این بودجه باید شامل هزینه‌های مربوط به کارکنان، توسعه، ساخت، بازاریابی و سایر هزینه‌ها باشد.

نکات مهم در نوشتن طرح کسب ‌و ‌کار

• طرح کسب‌ و‌ کار نباید طولانی باشد، بلکه باید به صورت کاملاً واضح و مختصر نوشته شود.
• طرح کسب ‌و ‌کار باید نشان‌دهنده اشتیاق شما نسبت به آن باشد.
• اسناد پشتیبان باید به همراه بیزنس پلن ارائه شوند.
• تمام اطلاعات موجود در بیزنس پلن شما باید به داده‌های معتبر ارجاع داده شوند.
• مدت زمان زیادی را قبل از نوشتن بیزنس پلن صرف تحقیق و جستجو کنید.
• نقاط تمایز خود نسبت به رقبا را به‌ وضوح بیان کنید.
• تحقیقات خود را به صورت هدفمند انجام دهید و خوب و بد را در مورد تحقیقات و منابع مالی شرح دهید.
• هدف خود از نوشتن بیزنس پلن را بدانید.
• مخاطبان خود را مشخص کنید.
• از به‌ کار بردن اصطلاحات پیچیده و تخصصی خودداری کنید.
• طرح کسب ‌و‌ کار شما باید مرتباً در حال تکامل باشد و نباید از ایجاد تغییرات در طرح بترسید.
• باید از طرح کسب‌ و ‌کار در عمل نیز استفاده کنید و برای هدایت تیم خود از آن بهره ببرید.

نمونه طرح کسب‌ و‌ کار

در این بخش نمونه‌هایی از طرح‌های کسب ‌ و‌کار مربوط به چند شرکت مختلف را مشاهده می‌کنید.

قبلیبعدی

نتیجه

نوشتن طرح کسب ‌و ‌کار گام مهمی در رشد شرکت شما است. چه تازه شروع به کار کرده باشید و چه سال‌ها از تأسیس کسب‌ و ‌کار شما می‌گذرد، در هر دو صورت تدوین بیزنس پلن مؤثر می‌تواند پیش‌بینی‌های کلیدی در مورد موفقیت‌های آینده شما ارائه دهد. طرح تجاری نشان می‌دهد شما کجا ایستاده‌اید و همچنین جهت حرکت شما را نیز مشخص می‌کند. شما با فراهم کردن طرح کسب ‌و ‌کار عالی می‌توانید به سرمایه‌گذاران ثابت کنید که کسب ‌و‌ کار، تیم و چشم انداز شما ارزش سرمایه‌گذاری دارد.

منابع:

https://blog.hubspot.com/marketing/what-is-business-plan
https://blog.hubspot.com/marketing/why-business-plan-important
https://www.investopedia.com/terms/b/business-plan.asp#:~:text=A%20business%20plan%20is%20a,%2C%20financial%2C%20and%20operational%20standpoints.
https://www.wework.com/ideas/professional-development/business-solutions/how-to-write-a-business-plan